Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Wiercieński Henryk

21.02.2010 22:23
Henryk Wiercieński (1843-1923),
ziemianin, ławnik a następnie sędzia sądu gminnego w Rogowie, z siedzibą w Polanówce, w powiecie nowoaleksandryjskim (puławskim), wybitny lubelski regionalista i działacz społeczny, historyk i publicysta; autor dzieła Opis statystyczny guberni lubelskiej (1901.). Urodził się w Kłodnicy Górnej, nieopodal Borzechowa, w ówczesnym powiecie zamojskim (okręg sądowy kraśnicki), guberni lubelskiej. Dzieciństwo i młodość spędził w majątku rodziców, Stanisława i Julii ze Strussów Wiercieńskich, w Niezabitowie, w ówczesnym powiecie lubelskim.
Gimnazjum ukończył w 1860r. w Lublinie. W roku 1860/1861 studiował prawo na Wydziale Filologiczno-Historycznym Cesarskiego Uniwersytetu św. Włodzimierza w Kijowie, skąd przeniósł się na Wydział Prawa i Administracji nowoutworzonej (25.XI.1862r.) Szkoły Głównej w Warszawie. W styczniu 1863r., jak wielu innych polskich studentów, opuścił Warszawę i poszedł do Powstania. Walczył w województwie sandomierskim (siedzibą województwa w strukturze państwa podziemnego był Radom) pod dowództwem generała Mariana Langiewicza, w 3 batalionie majora Dionizego Czachowskiego. W krótkiej kampanii brał udział w bitwach: w Wąchocku, na Świętym Krzyżu i w Staszowie. Do niewoli dostał się w Krakowskiem (siedzibą województwa były Kielce), po bitwie pod Małogoszczą 25 lutego 1863 roku.
Wyrokiem sądu wojennego skazano dziewiętnastoletniego powstańca na dożywotnie osiedlenie na Syberii. Po niespełna rocznym pobycie w więzieniach: Kielc, Radomia i w Cytadeli Warszawskiej wyruszył Wiercieński 10 lutego 1864r., wraz z innymi skazańcami, na daleką Syberię. W sierpniu, szlakiem przez Tobolsk i Tomsk, konwój dotarł do Krasnojarska, skąd wkrótce osiedleniec Wiercieński powędrował do wsi Birussa nad Jenisiejem. Następnym etapem osiedlenia były: niedaleka wieś Kardaczyna, krótko Krasnojarsk, Jenisiejsk, kopalnia złota Grigorowa nad rzeką Jenaszimo, gdzie Wiercieński otrzymał posadę mierniczego i dozorcy przy mechanicznej płuczce; na powrót Jenisiejsk. Dzięki cesarskiej amnestii w styczniu 1869r. młody zesłaniec mógł powrócić do kraju. Po śmierci ojca w 1870r. wykupił, w 1873r., wystawiony na licytację rodzinny majątek w Niezabitowie, gdzie gospodarował do 1880 roku. Sytuacja ekonomiczna w kraju i guberni oraz zbyt duże obciążenie fiskalne zmuszają Wiercieńskiego do sprzedaży i opuszczenia zadłużonego majątku.
Wraz z żoną, Feliksą z Braunów, osiada w Nałęczowie. W latach 1880-1915 był niezwykle aktywnym społecznie mieszkańcem uzdrowiska. Pełnił funkcję, jak wyżej napisano, ławnika (1876-1882), a następnie sędziego (1882-1909) sądu gminnego w Rogowie z siedzibą w Polanówce. W swoim dworku nad Bystrą (zwanej wówczas także Trypą) pisał dzieje Nałęczowa, opisywał dzień powszedni i historię Zakładu Leczniczego; już od 1875r. rozpoczął działalność publicystyczną, pisząc do gazet warszawskich i lubelskich, zajmował się historią, statystyką, archeologią, etnografią, krajoznawstwem, problemami agrarnymi, demograficznymi, gromadził i konsultował materiały do historii 1863 roku; napisał kilkanaście książek i broszur i około 2 tysięcy artykułów, do około 70 czasopism. Był Wiercieński członkiem, a nierzadko i współzałożycielem, wielu organizacji społecznych, instytucji gospodarczych i patriotycznych, m.in. Nałęczowskiego Towarzystwa Kredytowego, Towarzystwa Przyjaciół Nałęczowa, Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego, Nałęczowskiego Towarzystwa Rolniczego, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, po wybuchu wojny zgłosił swój akces do pracy w Lubelskim Obywatelskim Komitecie Gubernialnym, później pracował na rzecz Głównego Komitetu Ratunkowego (także jako prezes sekcji sanitarnej Komitetu Ratunkowego w Nałęczowie), był pierwszym prezesem Komitetu Wsparć Weteranów 1863r.w Lublinie; ogółem był członkiem bądź współpracownikiem około 40 organizacji społecznych. Został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Walecznych.
Podobnie jak inni weterani 1863 roku, którzy doczekali niepodległej Polski, został awansowany do pierwszego stopnia oficerskiego - podporucznika Wojska Polskiego. Z małżeństwa z Feliksą Wiercieńską posiadał dziesięcioro dzieci. Ostatnie lata życia spędził u syna Krystyna Henryka, artysty malarza, w Lublinie. Tam, mimo utraty oka i okresowo wzroku, angażował się do końca swego życia w działalność patriotyczną i aktywną pracę społeczną. Zmarł w Lublinie i we wspólnej mogile ośmiu powstańców 1863 roku, na cmentarzu przy ulicy Lipowej został pochowany. Pozostawił po sobie Pamiętniki (opublikowane w 1973 roku).
Jerzy M. Sołdek

Odpowiedzi (1)

22.02.2011 14:37
Genealogia Henryka Wojciecha Jakuba Wiercieńskiego
Lubelska linia Wiercińskich v. Wiercieńskich wywodziła się z Wiercienia Dużego (Wielkiego) w Ziemi Drohickiej. Protoplastą stał się podstarosta drohicki Wojciech s. Marcina, ostatniego cześnika drohickiego i Agnieszki [Obniska c Ignacego ?] * 1749 w Wiercieniu Dużym, +1829 w Wierzchowiskach, podstarosta drohicki od 15 sierpnia 1776, wojski większy drohicki. Najstarszy, wspominający tą osobę dokument dotyczy nadania w 1782 roku praw dla cechu bartnickiego wierzchowskiego '' Dokument podpisali: Wojciech Wierciński, wojski i vicestarosta drohicki Teresa z Nahoreckich Skarżyńska, łowczyna gostyńska. Pod podpisami znajdują się dwie pieczęcie herbowe w laku czerwonym i żółtym.'' źródło: ''Czasopismo prawno-historyczne'' Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk z 1958 roku. Datowany na 1783. XI. 11 to kolejny ze starych dokumentów a jest nim '' Stanisława Augusta odpowiedź na memoryał Wojciecha Wiercińskiego, podstarosty Drohickiego, k.67 strona 232. Pierwszą żoną Wojciecha była Teofila, córka Samuela Nahoreckiego (bezdzietni), wdowa po Kacprze Borawskim. Trzecim mężem jej siostry Teresy z Nahoreckich Skarżyńskiej został Antoni Doliński. Pierwszym był Arnold Witosławski zaś drugim Antoni Skarżyński. Wojciech z drugiego małżeństwa z Gertrudą Wierzbicką c. Jacka i Justyny z Hadziewiczów, cześników urzędowskich miał:
Antoninę Alojzę, urodzona dnia 21 VII 1801 – w Wierzchowiskach, za Janem Nepomucenem Łempickim herbu Junosza.
Mariannę, za Adamem Jawornickim.
Walentynę, za Ewarystem Jasieńskim s Teodora a następnie za Augustem Jasieńskim s Ignacego. Obaj herbu Dołęga
Paulinę ( zm 30 lipiec 1837 ) za Jakubem Zembrzuskim.
oraz syna Wierciński Seweryn -poległ pod Dołbą w powiecie Radzyńskim, służąc w oddziale Bończy źródło: ''Pamiątka dla rodzin polskich: krótkie wiadomości biograficzne o straconych na rusztowaniach, rozstrzelanych, poległych na placu boju, oraz zmarłych w więzieniach, na tułactwie i na wygnaniu syberyjskim, 1861-1866r. Po nim synowie Ksawery i Seweryn. Obaj zmarli w młodym wieku i na nich zakończyła się linia po Wojciechu.
Pod koniec XVIII w. Wojciech sprowadził z Wiercienia w drohickim bratanków, Ignacego i Pawła.
Byli to bracia rodzeni, synowie Andrzeja, cześnikowicza drohickiego i Magdaleny Zaręby
Ignacy z małżeństwa z Barbarą Marianną Wierzbicką c. Jacka i Justyny z Hadziewiczów, cześników urzędowskich, miał 4 córki i syna Ambrożego Teofila.
Dzieci Teofila:
Ignacy-oficer artylerii, zginął w powstaniu styczniowym.
Władysław- oficer ros, zginął w tajemniczych okolicznościach na Syberii
Ksawery, powstaniec styczniowy, ranny w bitwie pod Panasówką, zmarł w szpitalu w Zwierzyńcu, miał 15 lat.
Seweryn Teofil, ur 1841, po powstaniu styczniowym na emigracji, zm 23 I 1887 w Paryżu

Paweł z Teklą, córką Marcina z Rzeczycy Koźmiana, podczaszego żytomierskiego i Marianną ze Starzyńskich mieli :
Pelagię za Józefem Pruszyńskim
Justynę za Jakubem Pruszyńskim
Alberta (1807-1891), pierwsza żona Aniela Dziedzicka c Macieja, następnie Agata Głogowska ( zm 1841)
Stanisława (1809 - 1870), pierwsza żona Eleonora Wybranowska (bezdzietni), następnie Julia ze Strussów Czernicka
Dzieci Alberta: Gustaw- żonaty z Teresą Rulikowską i Julia za Gustawem Kaczkowskim.
Jednym z dziesięciorga dzieci Stanisława Wojciecha był, wspomniany w opracowaniu Jerzego Sołdka, powstaniec styczniowy Henryk Wojciech Jakub Wiercieński.


Źródła dotyczące linii lubelskiej:
Rękopisy Biblioteki ord. Krasińskich'' -Edward Krasiński, Franciszek Pułaski - 1915
Henryk Wiercieński - Pamiętniki
Andrzej Zajączkowski- Elity urodzenia
Spis szlachty Królestwa Polskiego, dodatek Warszawa 1851
Kajetan Koźmian - Pamiętniki
Edward Andrzej Koźmian, syn Kajetana - Pamiętniki z dziewiętnastego wieku Poznań 1867
'Regestr Diecezjów'' Franciszka Czaykowskiego, czyli Właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784
Boniecki - Herbarz
Andrzej Kaproń - O Henryku Wiercieńskim
Zofia Gołębiowska -Stanisława Egberta Koźmiana związki z Lubelskiem
Kajetan Kraszewski - Silva Rerum Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830-1881 Kronika domowa
Rafał Geber-Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831
Bolesław Prus - Kroniki tygodniowe 1907
Szymon Konarski- Materiały do biografii: genealogii i heraldyki polskiej
Stefan Witkowski Anna Apanowicz -Radom, dzieje miasta w XIX i XX wieku