Krzyżanowice, pow. iłżecki

[blok]Krzyżanowice wś, pow., iłżecki, gm. i par. Krzyżanowice. Leży przy drodze bitej, o 3 w. od Iłży. Posiada kościół par. drewniany. urząd gminny, gorzelnie i młyn wodny. W1827r7było tu 32 dm., 207 mi., obecnie 48 dm., 433 mk., 865 mr. ziemi dworsk., 433 m. włość, i 43 m. poduchow. włość. W XV wieku już istniał tu kościół drewniany, a wieś była własnością Jana h. Dębno (Dług. II, 475). Par. ma 1714 dusz. Kościół pod wezw. Najświętszej Maryi Panny i Wszystkich Świętych, fundacyi Piotra z Krzyżanowic, herbu Dębno, łowczego sandomierskiego, konsekrowany był przez Zbigniewa z Oleśnicy, kardynała i biskupa krakowskiego* Początkowo płacono dziesięciny 7 grzywien do klasztoru miechowskiego, następnie do miejscowej parafii. Obecnie kościół drewniany ma od strony północno-zachodniej murowaną kaplicę Matki Boskiej; wybudowany został w roku 1546, odnowiony w roku 1706; ma ołtarze dwa: główny Wszystkich Świętych i w kaplicy: Matki Boskiej Częstochowskiej. Z zabytków starożytności są tu tylko dwie ławki drewniane: jedna z herbami Nałęcz i Łabędź, druga z wypisanym rokiem 1625, i dwa portrety olejne na blasze Jana Krzyżanowskiego h. Dębno, zmarłego 1691 r., i żony tegoż Małgorzaty ze Starzyńskich h. Lis. W drugiej stronie osady w pośród cmentarza miejscowego wznosi się drewniany kościółek św. Otolii ze studzienką cudownej wody, wspominany już w aktach początków wieku XVI, a odnowiony przez Baltazara Jaksę Bykowskiego, cześnika żytomierskiego w roku 1768. K. były gniazdem rodziny Krzyżanowskich h. Dębno i od roku 1359 miały następujących dziedziców: Zbigniewa z Oleśnicy, łowczego krakowskiego; w wieku XV syna tegoż Piotra z Krzyżanowic, łowczego sandomierskiego, Stanisława syna i Jana wnuka tegoż Piotra; w XVI wieku; Jana, Piotra, Mikołaja, Stanisława, Jerzego, Jarosza czyli Hieronima, Sebastyana i Krzysztofa Krzyżanowskich; w wieku XVII: Krzysztofa, Wiktoryna, Mikołaja i Jana Krzyżanowskich: ten ostatni w roku 1688 sprzedał dobra Przęsławowi Lanckorońskiemu, staroście skalskiemu, od którego w roku 1712 nabył Floryan Lisicki, miecznik województwa podlaskiego; w cztery lata później władali już Jan i Anna Zawiszowie, miecznikostwo podlascy; ci w r. 1755 wyposażyli temi dobrami córkę swą Ludwikę, żonę Baltazara Jaksy Bykowskiego cześnika żytomierskiego, W roku 1773 Roch Romer, starosta radomski, kupił dobra, po którego śmierci w roku 1806 dostały się Kajetanowi Dobrzyńskiemu; potem Brzusce i Dobieckim. Dobra K. składają się z folwarków: K., Huta al. Dobrzyń i Malenie, wsi: K., Huta-Dobrzyń, Kajetanów, Malenie; Aloizów, Florentynów al. Florencya i Walentyno w. Rozległość wynosi mr. 1407; grunta orne i ogrody mr. 959, łąk mr. 50, wody mr. 7, lasu mr. 328, zarośli mr. 8, nieuż, i place mr, 48, w osadach mr, 7, bud. mur. 6, z drzewa 39, płodozmian 12-polowy; pokłady kamienia wapiennego i torfu. Wieś K. osad 59, z gruntem mr. 369; wieś Huta al, Dobrzyń osad 5, z gruntem mr. 10; wieś Kajetanów osad 40, z gruntem mr, 548; wieś Malenie osad 5, z gruntem mrs 8; wieś Aloizów osad 14, z gruntem mr. 228; wieś Florentynów al. Florencya osad 5, z gruntem mr. 75; wieś Walentynów osad 27, z gruntem mr. 450. Gm. K. należy do sądu gm. okr.w Iłży, ma lud. 3290, rozl. 11245 mr., w tern ziemi dwór. 5154 mr. W gm. obfite pokłady kamienia wapiennego, który jednak wydobywa się w bardzo małej ilości na potrzebę pieców wapiennych i garncarzy iłżeckich, młyny wodne 3. W skład gm. wchodzą: Aloizów, Bujak, Chwałowice, Dobrzyńska Huta, Florencya, Gaworzy na, Jedianka, Kajetanów, Krzyżanowice, Łubienka, Malenie, Małomierzyce, Nart, Nowosiółka, Płudnica, Skarosiedlice, Trupienie i Walentynów.

Zlokalizuj na mapie

[SGKP]