Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Osińscy, Skolimowscy, Prostyńscy

9.05.2009 19:05
Osińscy, Skolimowscy, Prostyńscy
Napisał Robert
czwartek, 01 luty 2007
Tropami przodków.

Osińscy, Skolimowscy i Prostyńscy

Osiedli na Osinach, Skolimowie i Prostyni

Udokumentowanych źródłowo przedstawicieli, mieszkających na Podlasiu w XV wieku posiadają szlacheckie rodziny Skolimowskich ze Skolimowa, Osińskich z Osin i Prostyńskich z Prostyni.

Spośród nich dwie pierwsze rody posiadają dość licznych współcześnie żyjących na naszych terenach przedstawicieli – potomków dziedziczących nazwisko.

Kolatorzy się zbuntowali

Najstarsze wzmianki o przedstawicielach rodu Skolimowskich na Podlasiu pochodzą z połowy XV w. Pięciu Skolimowskich, dziedziców na Skolimowie, określanych jak to podaje historyk i znawca tematu Tomasz Jaszczołt – bracia stryjeczni, w osobach: Pawła, Jana, Stanisława, Macieja i Piotra uposażało przed 1458 r. nowo powstałą parafię w Mordach. Tym sposobem zostali oni zapisani w dokumentach kościelnych jako współfundatorzy tamtejszego kościoła z prawem kolatorstwa i opieki nad nim.

Jednak głównymi fundatorami i pomysłodawcami utworzenia parafii katolickiej w Mordach byli dziedzice Korczewa. Potomkowie Skolimowskich, mniej zamożni kolatorzy, zapewne niedoceniani przez kolejnych tamtejszych proboszczów, zaczęli oddawać dziesięcinę nie do Mordów, ale dla kościoła w Przesmykach, co miało swoje konsekwencje sądowe. W latach 1472-1473 przed sądem biskupim w Łucku toczyła się sprawa z pozwu księdza proboszcza z Mordów o nieoddawanie należnych podatków do parafii macierzystej i kierowanie takowych bezprawnie do Przesmyk. Biskup wydał wyrok na korzyść mordzkiego plebana.

Zresztą nie był to pierwszy znany źródłowy proces sądowy z udziałem Skolimowskich. Jeszcze w 1458 r. Stanisław Skolimowskich wraz ze swoimi braćmi sądził się z kuzynem Mikołajem ze Skolimowa. Trzej bracia noszący przydomek „Żukowicz” – Stanisław, Piotr i Maciej wykazali się dokumentami potwierdzającymi ich własność do części dóbr Skolimowo, które należały na początku XV w., czyli jeszcze za czasów wielkiego księcia Witolda, do ich ojca – Pawła Żukowicza Skolimowskiego.

Skolimowscy herbów Lubicz i Radwan

W drugiej połowie XV w. jakieś, działy i to spore, na dobrach Skolimowo posiadał również Piotr Jakubowski. Tomasz Jaszczołt identyfikuje tę osobę jako przedstawiciela rodziny Jakubowskich, wywodzącej się ze wsi Jakubowskie – Skolimowo położonej nad Nurcem w dawnej ziemi mielnickiej i informuje, że to on jako pierwszy przeprowadził się do wsi Jakubowskie.

Zarówno pozostali Skolimowscy, jak też zamieszkali obok nich wtedy Jakubowscy pieczętowali się takim samym herbem – Lubicz. Być może pochodzili od tego samego przodka. Podobnie jak to bywało i w innych przypadkach dobra Skolimowo stopniowo ulegały podziałom rodzinnym i sprzedażom. Część tego majątku posiadali w drugiej połowie XV w. sąsiedzi Skolimowskich, Głuchowscy z Głuchowa, którzy podawali się jako właściciele na Skolimowie i Głuchowie równocześnie. Ci Głuchowscy przyjęli później nazwisko od dóbr Skolimowo, czyli tak jak ich pierwotni dziedzice również – Skolimowscy. Część z nich posiadała przydomek „Żądło”, który pozwalał na ich dodatkową identyfikację. Najważniejszym jednak dowodem na to był inny niż Skolimowskich herb – Radwan.

Skolimów dość szybko rozpadł się na dwa, a potem trzy podstawowe działy, potem już w początkach szesnastego stulecia z jednego z nich zwanego wówczas Skolimowo Stara Wieś wyodrębniły się dodatkowo dwie kolejne wsie tj. Wojnów i Cierpigórz. Ten ostatni stanowił domenę Skolimowskich (dawniej Głuchowskich Żądłów) herbu Radwan. Na Skolimowie Bejdach (znanych już w 1458) dziedziczyła później rodzina używająca nazwiska Bejdo.

Współcześnie w Polsce mieszka ponad 1,8 tys. osób noszących nazwisko rodowe Skolimowski, z czego na terytorium dawnego województwa siedleckiego blisko 400. Drugim dużym skupiskiem jest okolica Białej Podlaskiej, gdzie jest ich ponad 200.

Osińscy herbu Cholewa

Gniazdem Osińskich używających klejnotu szlacheckiego Cholewa była wieś, a raczej okolica szlachecka o nazwie Osiny, położona na północ od Liwca, opodal miejscowości Mokobody. Najstarsza odkryta dotychczas wzmianka dotycząca tej rodziny pochodzi z 1464 r., kiedy zwaśnione strony Osińskich z Osin i ich sąsiadów Dmowskich z Dmoch musiał godzić starosta drohicki i by przestrzegały one zawartej ugody nałożył na nie kary pieniężne.

W drugiej połowie XV w. na Osinach współdziedziczyło przynajmniej dziesięciu przedstawicieli rodu Osińskich. Ich synowie wystawili w 1528 r. do popisu pospolitego ruszenia w Drohiczynie poczet czterech konnych żołnierzy ze swoich dóbr dziedzicznych. Wówczas nadanie to dzieliło się już na dwie odrębne wsie Osiny Stare i Osiny Nowe, współcześnie identyfikowane jako Osiny Górne i Osiny Dolne, oraz folwark Osiny Liszczewskie nabyty wcześniej od Osińskich przez ich możnego sąsiada Jana Litawora Chreptowicza. Ten jak przekazują źródła nadał w 1501 r. ziemię nazywaną w dokumentach „Liszczewska” swojemu dworzaninowi, z pochodzenia Niemcowi – Hanuszowi de Nurberg. Zapewne Osiny Liszczewskie powstały na gruntach wsi Osiny Stare i stanowiły od początku szesnastego stulecia domenę potomków Hanusza Niemca, którzy przyjęli później nazwisko Osiński. Jego synem był na pewno Krzysztof „Hanuszewicz” de Osiny, który stawał do przeglądu wojskowego z Osin w 1567 r.

Obecnie nazwisko Osiński jest licznie reprezentowane w kraju i należy do tych popularniejszych. Posługuje się nim w Polce prawie 15 tys. osób. Oczywiście tylko część z nich to nasi podlascy Osińscy. Na pewno należą do nich w większości Osińscy zamieszkali na terytorium dawnego województwa siedleckiego, których jest prawie tysiąc. Oprócz tego prawie 2,5 tys. Osińskich mieszka w stolicy i okolicy Warszawy. Innymi dużymi skupiskami Osińskich są w Polsce miasta i regiony Gdańsk – ok. 380, Radom – ok. 590, Skierniewice – ok. 350, Toruń – ok. 850 i Włocławek – ok. 670 osób.

Prostyńscy herbu Trzaska i Półkozic

Prostyń to dziś duża wieś nad Bugiem. Najstarsze informacje o niej i jej pierwotnych właścicielach pochodzą z 1432 r. W dokumentach archiwalnych jest wzmianka o Jakubie Świejce, dziedzicu na Prostyni. Ów Jakub przez jednych identyfikowany jest jako przodek możnej rodziny Świejków herbu Trzaska, przez innych znowu jako protoplasta rodu Prostyńskich herbu Półkozic. Być może, że i jedni i drudzy mają wiele racji w swoich wywodach, a Jakub – jak to się zdarzało w wielu innych przypadkach – jest protoplastą zarówno Prostyńskich, jak i Świejków. Faktem jest, że obie rodziny mieszkały lub posiadały niektóre swoje ziemie długi czas obok siebie: Prostyńscy w Prostyni, a Świejkowie w Treblince, która zapewne była dawniej częścią dóbr Prostyń. Jednak i jedni, i drudzy posiadali swoje dobra również w sąsiedztwie na terenie parafii Sterdyń – Świejkowie mieli Szwejki, a Prostyńscy Kuczaby i Cholewy.

Największą zasługą rodu Prostyńskich było ufundowanie w Prostyni kościoła katolickiego i hojne uposażenie tamtejszej parafii w 1511 r. Pierwsza drewniana świątynia pw. Trójcy Przenajświętszej i św. Anny stanęła w tej wsi dzięki braciom Bogdanowi, Mikołajowi, Maciejowi i Michałowi. Byli oni synami Andrzeja Prostyńskiego dziedzica tutejszych ziem. Ofiarowali na rzecz parafii, jako jej fundusz, trzy włóki ziemi i pół wsi Złotki. Parafia wydzielona została z terenów północnych dotychczasowej parafii Kosów Lacki, a świątynia stanęła w miejscu cudownego objawienia św. Anny i ku jej czci.

Bogactwo rodziny Prostyńskich nie wynikało bynajmniej z samego posiadania ziemi, bowiem na terenie ich majątku znajdowała się w XV w. tzw. binduga, czyli dogodne miejsce nad rzeką Bug, gdzie dostarczano towar i spławiano go aż do Gdańska. Najpierw było to głównie drewno, potem zaś zboże. W 1528 r. Prostyńscy z Prostyni oraz Cholew pod Sterdynią wspólnie wystawili poczet trzech konnych żołnierzy do Drohiczyna, na przegląd pospolitego ruszenia ziemi drohickiej, województwa podlaskiego.

Według danych zamieszczonych na jednej ze stron internetowych nazwiskiem Prostyński posługuje się w kraju zaledwie kilkanaście osób. Żadna z nich nie mieszka obecnie na Podlasiu.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 29 XII 2006)

Dane uzupełniające:

OSIŃSCY:

Najstarsze wpisy w księgi drohickie:

1481 r. Jan z Osin

Przysięga na wiernośc Koronie po przyłączeniu województwa podlaskiego do Polski 1569 r. Drohiczyn:

Osiny Stara Wieś:

Sebastian Osiński
Krzysztof
Maciej
Jan
Mikołaj
Szczęsny
Szczepan
Wojciech
Jan "Dzięciołka"
Andrzej
Tomasz
Stanisław
Piotr
Marcin
Hieronim
Krzysztof syn Jana
dziedzicowie z Osin

PROSTYŃSCY:

Najstarsze wpisy w księgi drohickie:

1476 r. Andrzej Prostyński
1476 r. Andrzej z Prostyni
1476 r. Stanisław "Dysz" proposuit ad Andrzej de Prostynia
1480 r. Piotr Prostyński
1479 r. Elżbieta żona Piotra Prostyńskiego, córka Miłkowskiego
1479 r. Jan Horbowski, Piotr Prostyński
1481 r. Piotr Prostyński z żoną Elżbietą
1481 r. Paweł Lyszowski contra Piotr Prostyński
1482 r. Jan Cholewa z Piotrem Prostyńskim
1482 r. Piotr Prostyński

SKOLIMOWSCY

Popis pospolitego ruszenia 1567 r.:

"Skolimowo, Wojnowo, Rogoziec, Ptaszki":

wdowa Pawłowa wystawiła konia
Mikołaj "Krzywosz?" (ros.) - koń, miecz
Paweł "Krzywosz" - klacz, miecz
Mikołaj syn Stanisława z części swoich stawił konia i rohatynę
Jan syn Stanisława - klacz, miecz
Marek "Krzymkowicz?" - klacz, rohatyna
"Gabriel" syn Jana "Krzymkowicz" - klacz, miecz
"Sarenim?" (ros.) "Krzymkowicz" - klacz, miecz
Jan syn Wojciecha - klacz, rohatyna
Michał syn Wojciecha - wysłał syna na klaczy z rohatyną
Michał "Giza?" - klacz, miecz
Augustyn syn Pawła - klacz, rohatyna
Sebastian syn Pawła - klacz, rohatyna
Jerzy syn Jana - klacz, miecz, siekiera
Maciej "Jajko?" - klacz, miecz
Szymon syn Jakuba - klacz, rohatyna
Bartosz "Jajko" - klacz, miecz
Adam syn Stanisława - klacz, miecz
"Sarenin?" - Serafin? (ros.) syn Mikołaja - klacz, rohatyna
Stanisław Soszyński - klacz, kord
Sebastian syn Mikołaja - pieszo, rohatyna
Jan "Popieluch?" (ros.) - wysłał syna Stanisława na klaczy
Walenty "Skokunik?" (ros.) - klacz, miecz
Maciej "Wnik?" (ros.) - klacz
Jakub syn Stanisława "Durnik?" - pieszo, rohatyna
Stanisław "Luba" wysłał syna Jana na koniu
Mikołaj Tarkowski - pieszo

"Skolimowo Stara Wieś":

Wojciech syn Jakuba - klacz
Wojciech syn Piotra - wysłał syna "Józefa?" na klaczy
Paweł syn Piotra - klacz, rohatyna
Jan syn Wojciecha - klacz, rohatyna
Jan "Bieńczyk?" - klacz, miecz
Jan Skolimowski - klacz, rohatyna
Jan "Kobyleński" (Kobyliński) z ojcowizny i z części żony swojej - klacz, miecz
"Ezof" (ros.) Józef? syn Wojciecha - koń

http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46