Łukaszewicz Józef

"Po wkroczeniu armii napoleońskiej do Wilna przerwał pod koniec czerwca 1812 r. studia i wstąpił jako ochotnik do gwardii honorowej Napoleona, po czym przeszedł do nowo tworzonego 3 pułku litewskiego lekkokonnych gwardii pod dowództwem generała barona Jana Konopki. Brał udział w bitwie pod Słonimiem ( 19/20.X.1812), w której pułk jego został rozbity przez generała E. Czaplica (Polaka w służbie rosyjskiej). Z resztkami wielkiej armii Łukaszewicz dotarł do Saksonii i brał udział w kampanii 1813 r. Zwolniony 'dla słabości zdrowia' od dalszej służby wojskowej przybył późną jesienią tego roku do Warszawy, gdzie zaopiekował się nim wuj Jan Baranowski, brat matki, organmistrz i fabrykant instrumentów muzycznych".

źródło:

S. Szenic, Cmentarz Powązkowski 1790-1850 zmarli i ich rodziny, Warszawa 1979.

Józefat Ignacy Łukaszewicz(1789-1850) – herbu Łuk

Pochodził ze szlacheckiego rodu, osiadłego na Litwie w okolicy Trok. Seweryn Uruski w swoim herbarzu podaje, że przodek Józefata Łukaszewicza, Jan Łukaszewicz, był nobilitowany w 1676 roku. Józefat Łukaszewicz został ochrzczony 6.września 1789r. w kościele parafialnym w Żyżmorach (dawny powiat trocki). Był synem Józefa i Marianny z Baranowskich. Początkowe nauki pobierał w szkołach u Dominikanów, a studia na Wydziale Sztuk Pięknych rozpoczął w 1812r. w Wilnie, pod kierunkiem Jana Rustema.
Po wkroczeniu wojsk napoleońskich na Litwę w 1812r. zaciągnął się ochotniczo do elitarnej gwardii honorowej Napoleona, utworzonej z młodzieży szlacheckiej, a później został żołnierzem trzeciego pułku litewskiego pod dowództwem generała Konopki. W wyniku stoczonej bitwy pod Słonimem, generał Konopko i część jego żołnierzy została wzięta do niewoli. Żołnierze z rozbitego pułku, a wśród nich Józefat Łukaszewicz z resztkami Wielkiej Armii Napoleońskiej, w marszu odwrotowym skierowali się do Saksonii.
Jesienią 1813 roku ciężko chory Józefat Łukaszewicz wraz z resztą wojska polskiego wrócił z Saksonii na tereny okupowanego Księstwa Warszawskiego. Chorym Józefatem zaopiekował się mieszkający w Warszawie wuj Jan Baranowski, brat matki, znany wówczas lutnik, organmistrz i fabrykant instrumentów muzycznych. W 1814r. Józefat Łukaszewicz powrócił do zdrowia i zaczął zarabiać na życie malując dekoracje w amatorskim teatrze w Szkole Rycerskiej, w Pałacu Kazimierzowskim. W latach 1814-1818 pobierał nauki malarstwa u znanego miniaturzysty Józefa Kosińskiego. 20 marca 1817 r. na Uniwersytecie Warszawskim otworzono Wydział Kunsztów i Józefat Łukaszewicz znalazł się wśród 25 studentów pierwszego roku. Na Warszawskich Wystawach Sztuk Pięknych organizowanych w latach: 1819, 1821, 1825 Józefat Łukaszewicz wystawiał swoje obrazy, za które w 1819r. został nagrodzony złotym medalem, a w roku 1825 wraz z Fryderykiem Chopinem i Augustem Brunnerem (wynalazcą eolomelodikonu) został nagrodzony przez cara Aleksandra I, pamiątkowym pierścieniem brylantowym.
W 1822 roku Książę Konstanty zamówił u Józefata Łukaszewicza cykl obrazów przedstawiających żołnierzy wojska polskiego, różnych rang, ubranych w mundury codzienne i paradne, letnie i zimowe z oporządzeniem i uzbrojeniem. Mundury armii Królestwa Polskiego należały do najpiękniejszych ubiorów w dziejach naszego kraju, a wprowadzony na czapkach orzełek z małymi zmianami przetrwał do dzisiaj. Józefat Łukaszewicz stworzył cykl obrazów (około 100), w których przedstawiając sylwetki żołnierzy wiernie i z fotograficzną dokładnością, uwzględnił wszystkie szczegóły umundurowania i oporządzenia . Malował zawsze z natury. By być bliżej parad wojskowych, które się w tym okresie odbywały na pl. Saskim, kupił dom przy ulicy Elektoralnej nr 754. Prócz malarstwa o tematyce wojskowej, malował także portrety, miniatury i uprawiał malarstwo sakralne. Obecnie obrazy Łukaszewicza znajdują się w Warszawie: w Muzeum Narodowym, w Muzeum Wojska Polskiego, w Bibliotece Narodowej, w Belwederze, a także w muzeach: w Lublinie, Lesznie, Pszczynie, w Wilnie i w licznych kościołach: na Mazowszu, w Choczu i w Kościele Boromeusza na Powązkach. Cykl obrazów o tematyce wojskowej w liczbie 87, obecnie znajduje się w Muzeum we Lwowie, jednak do tej pory nie udało się sprowadzić ich do kraju. Do obrazów zaginionych w czasie wojny i poszukiwanych, należy obraz: „Joanna Grudzińska, Księżna Łowicka na koniu”.
Józefat Łukaszewicz zmarł nagle 3 stycznia 1850 roku. Pochowany jest na Powązkach.

Opracowała Elżbieta Dobska
na podstawie wielu źródeł