Stecki Franciszek Teodor (1843-1933)

Franciszek Teodor Stecki h. Radwan, s. Teodora Ignacego[2], jeszcze za życia był postacią niemal legendarną. Urodził się 20 października 1843 roku w Nicku, w powiecie mławskim jako syn obywatela ziemskiego. Kształcił się w szkole OO. Franciszkanów w Żurominie. Uczelnia była szkołą zamkniętą prowadzoną przez księży franciszkanów mieszkających w klasztorze w Żurominie i przygotowywała młodzież do seminarium duchownego. Na krótko przed wybuchem powstania Franciszek Stecki złożył egzamin dojrzałości. Jako 20 - letni młodzian opuszcza uczelnię i wraz z kilkoma przyjaciółmi melduje się w oddziale powstańczym.
Trafia pod komendę Mieczkowskiego, właściciela majątku Cibórz pod Lidzbarkiem, który organizował oddziały partyzanckie przeciwko Moskalom. Stecki zostaje dowódcą oddziału kawalerii liczącego 50 ludzi. W jednej z większych bitew pomiędzy Poniatowem a Chromakowem w dniu 10 sierpnia 1863 roku - jak podaje syn powstańca - Artur Stecki, oddział Franciszka Steckiego został otoczony przeważającymi siłami wroga. Stecki wydaje rozkaz walki. W pewnej chwili dowódca oddziału spada raniony z konia, nadbiegły Kozak wymierzając kindżałem zamierza go przebić. Mimo ciężkiej rany powstaniec ostatkiem sił wytrąca mu broń z ręki i razi go śmiertelnie wystrzałem. Rozwścieczona dzicz kozacka mszcząc się zdaje młodemu dowódcy ciosy bronią sieczną i palną, tak że pada on z 32 ranami, mając min. obcięte palce u obu rąk i nos oraz wybitych 8 zębów. Jednak silny organizm powstańca wszystko przetrwał.
Wkrótce musiał się ukrywać przed poszukiwaniami władz rosyjskich, groziła mu zsyłka na Sybir. Przedostał się do Brodnicy, granice przekroczył w przebraniu kobiety. Wciąż jednak ciążyła na nim odpowiedzialność wosstanija i widmo strasznej kary. Od tego losu ochronił go ojciec, poświęcając za okup dla syna cały niemal majątek. Mimo to był ciągle prześladowany; gdy w roku 1905 wybuchło powstanie, Franciszek Stecki organizował polskie oddziały powstańcze na terenie byłej Kongresówki. Nastąpiły nowe prześladowania i stracił on resztę majątku rodzinnego. Gdy wybiła godzina odzyskania niepodległości, patriotyczny starzec powrócił w rodzinne strony, osiedlając się w Działdowie. Pomimo sędziwego wieku pracował ofiarnie i społecznie w Towarzystwach Powstańców i Wojaków, Inwalidów Wojennych. Odrodzone władze RP przyznały zasłużonemu Polakowi swe najwyższe odznaczenia. Franciszek Stecki zmarł 19.8.1930 [5]. Odznaczony Krzyżem Niepodległości z mieczami [4]

Bibliografia

[1] Oryl Z. i M., Bitwa pod Chromakowem 1863, w: chromakowo.webpark.pl
[2] Grabowski S., Historia Powstańca, w: Kronika tygodnia kronikatygodnia.pl
[3] Dębski J. (oprac) w., Nowy Kurier Mławski
[4] ŻN, za: Monitor Polski 260/1930
[5] Kurier Poznański, 1930.08.21 R 25 nr 382
[6] Rocznik Oficerski 1923
[7] KEK w: IH PAN

Genealogia Steckich