Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Toczyscy herbu Awdaniec

9.05.2009 19:24
Toczyscy herbu Awdaniec
Napisał Robert
czwartek, 01 luty 2007
Toczyscy herbu Awdaniec

Ograbili grobowiec, a ciało porzucili pod ko¶ciołem

W latach 1588 - 1595 , w s±dzie drohickim odbyło się kilka gło¶nych spraw wytoczonych przez rodzinę Mleczków - podkomorzego Wojciecha i Łukasza dziedzica Szkopów, braci zabitego Marcina, przeciwko braciom Toczyskim zamieszkały na terenie parafii Wyrozęby.

Chodziło o sprofanowanie grobu Marcina Mleczki, znajduj±cego się w ko¶ciele wyrozębskim przez Jana i Piotra Toczyskich. Sprawa ta wyszła na jaw już następnego dnia po dokonaniu tego ohydnego uczynku, choć sprawców ustalono dopiero po przeprowadzeniu dokładnego ¶ledztwa. W wyniku oględzin miejsca bezprecedensowego w skali Podlasia przestępstwa ustalono bezsprzecznie, że Toczyscy zakradli się noc± do drewnianego ko¶cioła w Wyrozębach i po sforsowaniu drzwi łomami unie¶li pokrywę sarkofagu dziedzica Mleczki. Następnie wyci±gnęli nieboszczyka z grobu i ograbili ciało z kosztowno¶ci. Jakby tego było mało trupa porzucili przy wyj¶ciu ze ¶wi±tyni, zapewne ostrzeżeni o możliwo¶ci schwytania na gor±cym uczynku przez stoj±c± na czatach żonę Piotra Toczyskiego. To zapewne dzięki przypadkowemu przechodniowi i powstałemu na skutek tego zamieszaniu oraz chaotycznej ucieczce sprawców profanacji grobowca i ko¶cioła, którzy nie mieli czasu by zatrzeć ¶lady zbrodni w ogóle doszło do tak szybkiego odkrycia ich niecnej działalno¶ci. Jednak Toczyskim udało się niepostrzeżenie uj¶ć z miejsca przestępstwa, dlatego udowodnienie póĽniej ich winy zajęło s±dom kilka lat.

Piętnastowieczne zapiski

Najstarsze znane wzmianki w Ľródłach dotycz±ce przedstawicieli rodu Toczyskich zamieszkałych w ziemi drohickiej mówi± m.in. o Mikołaju (1473 r.), Pawle, synu Szczepana (1476 r.), Jakubie i Stefanie (1477 r.). Wymieniony został też w 1477 r. Myszko z Toczysk. Interesuj±ca jest również informacja pochodz±ca z 1474 r. a dotycz±ca zastawienia znacznej ilo¶ci ziemi przez jaczka i Wa¶ka Kurowickich Mikołajowi Toczyskiemu.

W 1528 r. ziemianie Toczyscy ze swoich dóbr Toczyski na Podlasiu mieli obowi±zek stawić na popis pospolitego ruszenia do Drohiczyna sze¶ciu konnych żołnierzy. Na podobn± paradę do Radoszkowic na Białorusi w 1567 r. udało się z Toczysk ponad 20 przedstawicieli Toczyskich, za¶ na przysięgę stawiło się równie liczne grono współrodowców. W¶ród nich znaleĽli się znaczniejsi Toczyscy, tacy jak: komornik ziemski Aleksy Toczyski z Toczysk Podbornych i woĽny ziemski Walenty Toczyski z Toczysk ¦rednich. W spisach zostali wyszczególnieni Toczyscy zamieszkali poza starym gniazdem rodowym. St±d wiemy, że zamieszkiwali oni również takie wsie w regionie jak np.: Kaliski, Wyrozęby Kunaty, ¦winiary i inne.

Podział gniazda

Do¶ć wcze¶nie dobra gniazdowe Toczyskich uległy podziałowi na trzy mniejsze czę¶ci. Tak powstały wsie Toczyski Podborne, dawniej pisane raz jako Wielkie innym razem jako Chrome, Toczyski ¦rednie i Toczyski Czortki. W 1580 r. podatek z Toczysk Podbornych płacił od 5 włók ziemskich Jerzy Toczyski, ze ¦rednich z podobnej wielko¶ci Marcin Toczyski, za¶ z Czortek od 3 włók Jan Toczyski. Oprócz tego z Jabłonny Ruskiej odprowadzali podatek bracia Andrzej i Piotr Toczyscy. Oczywi¶cie występowali oni także w imieniu innych współwła¶cicieli w tych wsiach. Ród do¶ć szybko stał się liczny i powtarzaj±ce się te same imiona sił± rzeczy musiały nieco komplikować co niektórym życie, dlatego pojawiły się przydomki którymi posługiwały się oprócz nazwiska rodowego niektóre gałęzie Toczyskich np. Chromy, Piętka, Wyrwa, Komorniczak, Teterka, czy Brodzik.

Prowadz±cy kwarendę ksi±g metrykalnych w parafii Jabłonna Bogusław Niemirka zaobserwował, że w sposób ci±gły można odtworzyć ale tylko niektóre gałęzie tego rodu dopiero od 2 poł. XVII w. Jak wynika z jego notatek na uwagę zasługuje żyj±cy na przełomie stuleci siedemnastego i osiemnastego – Tomasz Toczyski zwany Chromy, który był wła¶cicielem ziemi w Toczyskach Podbornych i Jabłonnie Ruskiej.

Potomkowie Tomasza

Jego potomkowie, w następnym pokoleniu tj. Jan Toczyski, dzięki ożenkowi z Eleonor± Bujalsk± otrzymał dodatkowo w posagu, a następnie jeszcze dokupił grunty na terenie wsi Bujały Gniewosze. Z kolei jego brat Jan Hipolit Toczyski nabywał ziemię zarówno w samych Toczyskach jak i w s±siedniej Jabłonnie. Ten ostatni zmarł jednak bezpotomnie a maj±tek po nim odziedziczyli synowie wyżej wzmiankowanego Jana - Paweł i Stanisław Toczyscy. Przez jaki¶ czas zarz±dzali wspólnie dobrami rodzicielskimi i wujowskimi położonymi w Toczyskach, Jabłonnie i Bujałach. PóĽniej maj±tek uległ jednak podziałowi, ojcowiznę w Toczyskach Podbornych wraz z dworkiem przej±ł Stanisław, ożeniony z Magdalen± Niemirkówn±, który zmarł w 1813 r. Scheda przeszła w ręce jego syna Hipolita Toczyskiego i córki Karoliny -małżonki Ignacego Wierzbickiego. Z kolei Hipolit Toczyski w testamencie z 1844 r. umieraj±c bezpotomnie podzielił i przepisał dobra m.in. w Toczyskach i Niemirkach synom swego brata Pawła Toczyskiego. Już wcze¶niej ta gał±Ľ Toczyskich wyzbyła się ziemi w Jabłonnie Ruskiej. Teraz dobra po bracie stryjecznym przeszły na Michała Toczyskiego z Toczysk Podbornych, który pozostawił po sobie same córki i tym sposobem dobra przejęte zostały przez inne spokrewnione rodziny i na Antoniego Toczyskiego z Bujał Gniewoszy. Jego potomkiem był za¶ Józef Toczyski. Oprócz tej gałęzi Toczyskich w okolicy żyli inni Toczyscy. Pod koniec XVIII w. Bogusław Niemirka wyliczył, że w 1779 r. w starym gnieĽdzie zamieszkiwało na ogóln± liczbę rodzin w trzech wsiach tj. Toczyskach Podbornych, ¦rednich i Czortkach wynosz±c± 44, Toczyskich było 14 rodzin. Głównie była to drobna szlachta za pewnymi wyj±tkami. Podobnie Toczyscy zamieszkiwali inne s±siednie wsie w okolicy np. Bujały, Jabłonnę, czy Niemirki, ale również dalsze strony i to nie tylko tereny s±siednich parafii. Np. W poł. XIX w. Jedna z gałęzi Toczyskich, która przeniosła się do¶ć wcze¶nie z Podlasia do Małopolski trzymała rozległe dobra w ziemi mielnickiej, jeszcze inna miała na kresach maj±tek w Prokazach, koło Krzemieńca.

W obronie ojczyzny

Wcze¶niej, bo w XVIII w. Toczyscy posiadali ziemię również w powiecie liwskim. Stamt±d pochodzili elektorzy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – Antoni i Mateusz Toczyscy, synowie Marcina z Malwoszy, opodal Dobrego. Potomek tego ostatniego w 1841 r. Antoni Jan Toczyski, syn Florentego wylegitymował się ze szlachectwa. Ogółem w latach 1836-1861 podobnie uczyniło aż 6 linii Toczyskich w tym Antoni, Kacper i ksi±dz Michał, synowie Jana Toczyskiego i Rozalii z Tchórznickich.

W¶ród licznej rzeszy współrodowców były też jednostki wybitne. Do nich niezaprzeczalnie należał zamieszkały na terenie ziemi sandomierskiej Wojciech Toczyski, którego naczelnik Tadeusz Ko¶ciuszko w 1794 r. mianował generałem majorem ziemskim, czyli dowódc± pospolitego ruszenia z sandomierszczyzny. Inny z Toczyskich – kapitan Ksawery za swoje zasługi otrzymał Virtuti Militari, podobnie jak Michał Toczyski, dowódca 4 batalionu strzelców w powstaniu listopadowym.

Współcze¶nie Toczyscy zamieszkuj± na terenie naszego powiatu m.in. w Sokołowie, Bujałach Gniewoszach, Jabłonnie Lackiej, Kosowie Lackim, Krasnodębach Rafałach, Niewiadomej, Paderewku, Sawicach Broniszach, Toczyskach ¦rednich i Podbornych, Wierzbicach Strupkach i Z±bkowie.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 8 VII 2005)

Dane uzupełniaj±ce:

Najstarsze wpisy w księgi drohickie XV w.:

1473 r. Mikołaj Toczyski
1474 r. Jaczko Krowicki (Kurowicki) z bratankiem Wa¶kiem zastawili k±t Mikołajowi z Toczysk
1476 r. Paweł syn Szczepana z Toczysk
1477 r. "Myszko de Toczyska"
1477 r. Jakub z Toczysk i Stefan z Toczysk

Przysięga na wierno¶ć Koronie po przył±czeniu województwa podlaskiego do Polski w 1569 r.:

Toczyski:

Walenty Toczyski syn Jana woĽny ziemski drohicki
Wojciech syn Stanisława
Jan syn Piotra
Jan syn Mikołaja
Ambroży syn Mikołaja
Szymon syn Michała
Stanisław syn Mikołaja
Tobiasz syn Stanisława
Andrzej syn Walentego
Szczęsny syn Macieja
Jan syn Szczepana
Jakub syn Macieja
Maciej syn Jana
Andrzej syn Jana

Kaliski:

Maciej Toczyski syn Jakuba
Mikołaj Toczyski
Stanisław Toczyski
Wawrzyniec Toczyski

Toczyski Czortki:

Marcin syn Wawrzyńca Toczyski
Stanisław syn Wawrzyńca
Szczepan syn Jana
Andrzej syn Wawrzyńca
Piotr syn Michała
Jan syn Marcina i od synowca swego Jana i od brata Kacpra niemocnych

"Toczyska":

Aleksy Toczyski komornik ziemski
Jakub syn Walentego
Stanisław syn Sebastiana

Wyrozęby Kunaty (Konaty):

Stanisław Toczyski syn Jana

¦winary:

Marek Toczyski

Popis pospolitego ruszenia Radoszkowice na Białorusi 1567 r.:

Toczyski Czortki:

Stefan "Oczko" - klacz, miecz
Marcin "Nemecz" - wysłał syna Piotra - klacz, miecz
Stanisław "Czurepek" - pieszo, rohatyna
Wawrzyniec syn Wojciecha - pieszo, rohatyna
Jakub "Piętka" - pieszo, rohatyna
Andrzej syn Walentego - pieszo, rohatyna

Toczyski Chrome:

Aleksy Toczyski komornik ziemski drohicki - koń, zbroja, rohatyna
Jakub syn Mikołaja - wysłał sługę Jana na klaczy
Mikołaj syn Mikołaja - z czę¶ci swoich z Jabłonny i Toczysk - koń, rohatyna
Matys synowiec Mikołaja - klacz, rohatyna
Jan syn Marcina - klacz, rohatyna
Piotr syn Sebastiana - klacz, kord
Stanisław syn Wawrzyńca - wyłał syna Matysa - klacz, rohatyna
Szczepan syn Stanisława - klacz, rohatyna

Toczyski ¦rednie:

Walenty woĽny ziemski - klacz, miecz
Andrzej syn Jerzego - klacz, miecz
Jan "Rogala" - pieszo, rohatyna
Lenart syn Wawrzyńca - pieszo, rohatyna
Szczęsny syn Pawła - pieszo, rohatyna
wdowa Piotrowa wysłała Szczęsnego Toczyskiego pieszo z kordem

Fragmenty z książki „Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic” pod red. G. Ryżewskiego, Sokołów Podlaski 2006, z rozdziału „Osadnictwo lewobrzeżnej części ziemi drohickiej w XV i na pocz. XVI w. – okolice Sokołowa, Węgrowa i Mord. T. Jaszczołt:

„…Toczyski powstały na nadaniu księcia Zygmunta Kiejstutowicza. Informację o tym przekazuje niedatowany list starosty drohickiego Piotra Strumiłły z ok. 1470 r. rozpatrujący skargę poddanych królewskich z Gródka na Pawła, Macieja i Marcina Toczyskich. Ich ojciec Mikołaj wysłużył tu ziemię u wielkiego księcia Zygmunta, który kazał ją odgraniczyc staroście drohickiemu Andruszkowi Dowojnowiczowi (1438) i wwiązac w nią Mikołaja… Wspomniany Mikołaj, który jako pierwszy otrzymał nadanie od księcia Zygmunta w 1458 r. wziął w zastaw młyn w Zembrowie od sędziego Piotra, a sam zastawił dziedzictwo w Sterdyni Stanisławowi z Tchórznicy, występował jeszcze w 1475 r. Jego synowie zaczęli się pojawiac od l. 70. XV w. Oprócz wymienionych w dokumencie Piotra Strumiłły synami Mikołaja mogli być również: Wojciech z Toczysk, który w 1464 r. otrzymał wójtostwo w Skrzeszewie z rąk biskupa łuckiego Jana Łosowicza oraz Szczepan Jakub z Toczysk występujący w 1477 r. Toczyscy byli herbu Awdaniec, potwierdza to m.in. przydomek używany przez niektórych z nich od 1477 r. – „Jawdancowicz”. W 1528 r. wystawili do popisu aż 6 koni. W 1599 r. wywiedli szlachectwo z herbem Awdaniec…”

http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46

Odpowiedzi (3)

5.12.2021 19:21
A czy są jakieś informacje o Toczyskich herbu Radwan
5.12.2021 19:21
A czy są jakieś informacje o Toczyskich herbu Radwan
5.12.2021 19:22
A czy są jakieś informacje o Toczyskich herbu Radwan