Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Nawrocki Franciszek (Jakub Nawrot)

26.03.2015 01:01
Nawrocki Franciszek
- ur. 11 września 1817 roku w Konarzewie k. Krotoszyna. Był synem tabernatora i kupca Kazimierza Nawrota (od 1795 roku Nawrockiego) i Teresy z Sadowskich. Uczestnik Powstań Narodowych (1848, 1863). Zmarł 27 sierpnia 1904 roku w Konarzewie.

[attachment]Franciszek Nawrocki.JPG

Życiorys

Franciszek Nawrocki w czasie powstań używał nazwiska: "Jakub Nawrot". Jako syn Kazimierza Nawrockiego (ur. w 1778 roku w Konarzewie jako Nawrot) przebywał na dworze w Konarzewie k. Krotoszyna, razem z trojgiem rodzeństwa : Janem Nepomucenem (1813), Józefą (1815) oraz Mikołajem (1822) .Katarzyna ur. w 1810 roku, zmarła bezpośrednio po narodzinach. Ojciec jego Kazimierz, brał udział w Powstaniu Listopadowym 1830-1831 w oddziale płk. Ludwika Oborskiego (2 Pułk Liniowy) a jego syn Jan Nepomucen w 2pu (kawaler VM 1831). Po klęsce powstania Kazimierz zmuszony został przez zaborców do banicji. Franciszek ukrywany był - po banicji ojca Kazimierza do Francji - w Konarzewie k. Krotoszyna - pod zmienionym nazwiskiem "Jakub Nawrot", którego później używał głównie w powstaniach. W 1843 roku wziął ślub z Jadwigą Bielawną córka Maksymiliana. W latach 1847-1848 i 1862-1863 Franciszek organizował małe oddziały powstańcze kosynierów w rejonie Baszkowa, Salni, Lutogniewa i Konarzewa, walcząc najpierw w czasie Wiosny Ludów - w Powstaniu Poznańskim 1848, a potem w Powstaniu Styczniowym 1863 roku, gdzie służył początkowo w oddziałach płk. Edmunda Taczanowskiego, a po wyleczeniu rannej ręki i przedostaniu się w okolice Kielc, był jednym z wielu żołnierzy gen. Mariana Melchiora Langiewicza, urodzonego w Krotoszynie. Franciszek Nawrocki walczył w powstaniu do 18 czerwca 1863 roku. Brał udział niemal we wszystkich potyczkach tego okresu - także pod różnymi dowódcami (Langiewicz, Czachowski, Taczanowski). Następnie został wcielony siłą do Armii Pruskiej i brał udział w wojnach 1864, 1866 i 1871 roku, a następnie przedostał się do Francji. W Paryżu (1871) spotkał umierającego ojca Kazimierza. Kilka miesięcy później powrócił do rodzinnego Konarzewa k. Krotoszyna. Zmarł w 1904 roku, zastawiając drogę żandarmowi pruskiemu... wchodzącemu do jego domu, żądającego wydania pamiątek powstańczych m.in. szabli, kosy, sakwy i napierśnika z wizerunkiem Matki Bożej. Miał 10 dzieci (w tym Jana Kantego i Michała Nawrockich).

Ważniejsze wydarzenia z życia Franciszka Nawrockiego:

- Brał udział w powstaniu poznańskim (oddział Pleszew) 1848 pod dowództwem gen. Ludwika Mierosławskiego
- W 1848 roku zebrał grupę około 30 kosynierów w rejonie Konarzewa k. Krotoszyna, był w grupie rozpoznania na trasie Krotoszyn - Kożmin - Pleszew, a potem walczył m.in. pod Miłosławem.
- płk Ludwik Oborski zachęcał go do utworzenia kolejnej małej grupy powstańczej także w końcu 1862 roku, mimo, iż nie widział czy w ogóle powstanie wybuchnie. Jak wiadomo Franciszek był ochotnikiem w czasie powstania.
- Z 31 stycznia na 1 lutego 1863 roku, wraz z 19 kosynierami pod dowództwem kowala Kowalczyka (pochodzącego spod Kalisza) odbił powóz Naczelnika w lesie na wschód od Kalisza i uwolnił z rąk Moskali Mariana Melchiora Langiewicza oraz
dziedziców z okolic Krotoszyna m.in. emisariusza Józefa Majsnerowicza...Jakub Nawrot został ranny w rękę i musiał pozostac z oddziałem Taczanowskiego;
- niedługo po tym zdobył z małą grupą powstańców kosynierów i strzelców magazyny uzbrojenia w pobliżu Pyzdr;
- walczył, jako jeden z żołnierzy jednej z partii płk. Dionizego Czachowskiego, po przeprawie furmanką w przebraniu drwala wraz z trzema innymi powstańcami: Tomaszem Gurgielem z Salni, niejakim Zabielakiem z Ostrowa Wlkp. i
Kowalczykiem, kowalem z Kalisza;
- po schwytaniu gen. Mariana Langiewicza przez Austriaków, Franciszek (Jakub Nawrot) powrócił, po oddzieleniu około 200 powstańców z oddziału płk. Dionizego Czachowskiego, do naczelnika Edmunda Taczanowskiego w okolicy m. Brdów.
- stoczył walki pod Pyzdrami i Ignacewem I - 8 maja 1863 r., gdzie torował drogę szarży około 10 ułanów, aby wyciągnąć z zagrożenia Taczanowskiego (nie do końca prawdą jest, że naczelnik Taczanowski miał tylko reumatyzm
- jak podaje kilka źródeł (w tym jeden z dowódców Moskali), ponieważ w czasie walk został raniony i ledwo trzymał się konia, na którego wsadził go Jakub Nawrot) wraz z dwoma innymi powstańcami. Jakub zorganizował także powóz i
sprowadził lekarza. Pod Kaliszem naczelnik powiedział o Jakubie Nawrocie (Franciszku Nawrockim): \cyt.za Antonim Nawrockim: "należą się słowa podzięki temu... prostemu włościaninowi\"
- Jakub Nawrot uratował jednego z ułanów ciężko ranionego w czasie potyczki w lesie w czerwcu 1863r.
- powrócił w drugiej połowie czerwca 1863r. do Konarzewa k. Krotoszyna, furmanką wypełnioną drewnem - razem z niejakim Walentym Bednarzem z Koźmina, po tym jak jego dowódca porucznik popełnił samobójstwo, a oddział jego
rozproszony został.

Rodzina Franciszka Nawrockiego (Rodzina kultywowała herb własny "Nawry" z mieczami - wizerunek zmieniony został prawdopodobnie w 1794~1795 roku).

Jego dziadkiem był Marcin Nawrot cognomine "Wielki" s. Franciszka Nawrota (ur. ok. 1696), który był podkomorzym (1789 - 1801) m.in. na dworze Morawskich w Konarzewie (walczył w wojskach polskich Konfederacji Barskiej pod Wojciechem Rydzyńskim - 1768, Morawskim i Zarembą - 1771). Żoną Marcina Nawrota była Jadwiga (mieli dwoje dzieci: Kazimierz i Wojciech). Rodzice Franciszka to: Kazimierz Nawrocki - Powstaniec Listopadowy (ur. 1778),(kupiec i handlarz) i Teresa z Sadowskich (ur. 1794). Teresa pochodziła z rodziny ziemiańskiej Sadowskich h. Lubicz (Stanisław i Zofia) z Gaju k. Góry Św. Małgorzaty. Franciszek Nawrocki miał też braci z pierwszego małżeństwa Kazimierza z Elżbietą: Wincentego - skryba konarzewski (1796) i Andrzeja (1798). Żoną Franciszka była Jadwiga z Bielawnych (Konarzew - Baszków). Jego rodzeństwo to: Katarzyna (1810), Jan Nepomucen (ur. 1813) - kawaler srebrnego krzyża Virtuti Militari za udział w Powstaniu Listopadowym (2 pu), Józefa (1815) oraz Mikołaj (1822). Franciszek miał 10 dzieci to: Marianna (1844), Andrzej (1846), Stefan (1853), Katarzyna (1848), Marianna Magdalena (1858), Apollonia (1846), Franciszka (1855), Jan Kanty (1860), Michał (1864), Katarzyna II (1867). Dzieci Jana Kantego Nawrockiego - krawiec / członek Straży Ludowej w Krotoszynie, Powstaniec Wielkopolski (żona Michalina z Poplewskich)/ to: Leon Nawrocki (1887) - sekretarz Wojciecha Korfantego , kpt. Władysław Nawrocki (1891) - członek Sokoła, uczestnik I w. światowej, Powstaniec Wielkopolski 1919, bohater bitwy o Postawy i nad rzeką Autą w 1920r., kawaler Virtuti Militari za 1920 rok, uczestnik II wojny św. (zginął w Katyniu), sierż. Edward Nawrocki (1893) - kupiec / uczestnik I w. światowej., Powstaniec Wielkopolski, por. mar. Stanisław Nawrocki (1895) - członek Sokoła, nominowany do Krzyża Walecznych za 1920 rok - Powstaniec Wielkopolski 1919 - oficer Flotylli Pińskiej, Stefan Nawrocki (1897 zm.), Zofia (1899 zm.) i Antoni Nawrocki (1904) - regionalista krotoszyński i historyk. Dzieci Michała Nawrockiego - z zawodu szewc /Powstaniec Wielkopolski (ur. 1864) to: Eleonora (1896), Maria (1898), kpr. Stanisław Nawrocki jr (1900), Powstaniec Wielkopolski i uczestnik wojny 1920r. w rej. Białegostoku - kawaler Krzyża Walecznych za 1920 rok, Stefan Nawrocki (1906) - kupiec / harcerz krotoszyński, Powstaniec Wielkopolski 1919, Gabriela Nawrocka (1909), Feliks Nawrocki (1911) - kupiec, członek stow. Młodzi Polacy, demokrata, oraz jeden z młodszych uczestników Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Żoną Feliksa była Irena z Domagalskich - córka podnaczelnika Powstania Wielkopolskiego w Krotoszynie bosmana Jana Domagalskiego h. Bończa (1919) /od 1921 ppor. rez./, Irena Nawrocka (1914) oraz Tadeusz Nawrocki (1916).
Na cześć mjr Władysława Nawrockiego - w 125 rocznicę Jego urodzin - 25 maja 2016 roku, Rada Miasta Krotoszyna jednogłośnie uchwaliła, że Rondo u zbiegu ulic Jasnej i Łąkowej w Krotoszynie będzie nosiło Jego imię. W 2010 roku posadzono Dąb Pamięci mjr Nawrockiego w Olsztynie, a w 2014 roku odsłonięto na Jego cześć Tablicę Pamiątkową w Olsztynie. W Rawiczu jedna z Sal Wykładowych dawnego Korpusu Kadetów będzie nosiła Jego imię. Planowane jest też upamietnienie jego osoby w Lublińcu oraz w Warszawie.
Na cześć powstańca Franciszka Nawrockiego 29 maja 2019 roku miasto Ostrów Wielkopolski uhonorowało go patronatem ulicy w dzielnicy Nowe Parcele. W Konarzewie podjęto decyzję o uhonorowaniu go Tablicą Pamięci.

Źródła:

- "Krotoszyńskie opowieści z lat dawnych, Antoni Nawrocki, Krotoszyn 1967, biblioteka Muzeum Regionalnego im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie, sygn., 208;
- "Dzieje rodzin z południowej Wielkopolski: Nawrocki - Danielak - Domagalski", Krzysztof F. Nawrocki, wyd. Warszawa 2014;
- Relacja Feliksa Nawrockiego, nagranie z 1998, Krotoszyn /kaseta i płyta CD/ - wnuka Franciszka zm. w 2002 r.;
- książka historyczna oparta na faktach pt. "Potomek Banity", Antoni Nawrocki, wyd. Krotoszyn 1971 - jest w posiadaniu Muzeum Regionalnego im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie, w Bibliotece Publicznej im. Arkadego Fiedlera w Krotoszynie (zbiór zastrzeżony),
oraz w Muzeach w Kościanie i Niemodlinie;
W książce tej opisane są przez Antoniego Nawrockiego (regionalista krotoszyński) obyczaje mieszkańców ziemi krotoszyńskiej w XIX wieku oraz potyczki powstańcze i życie Franciszka Nawrockiego jako "Jakuba
Nawrota";
- Dane genealogiczne, dotyczące rodziny Nawrockich - opracowane przez kustosza Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu - Joannę Lubierską - Lewandowską, Poznań 2015 (kw. nr KG01/2015, KG02/2015 i KG03/2015)
wraz z Aktami Urodzenia: Kazimierza Nawrockiego i Franciszka Nawrockiego, potwierdzonymi pieczęcią i podpisem kustosza Archiwum Arch. w Poznaniu, w posiadaniu rodziny jest też Akt Zgonu Marcina Nawrota (c.Wielkiego).;
- "Wspomnienia starego człowieka", Antoni Nawrocki, wyd. Krotoszyn 1967 (dzieło znajduje się w Muzeum Regionalnym im. H. Ławniczaka w Krotoszynie);
- "Echa z grodu Krota", Antoni Nawrocki, Krotoszyn 1970r., w posiadaniu Muzeum Regionalnego im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie;
- "Krotoszyńskie echa", A. Nawrocki, Krotoszyn 1971;
- Wspomnienia i pamiątki rodzinne prawnuczki Franciszka Nawrockiego, Marii Nawrockiej - Olsztyn 2014;
- Zdunowski Portal Historyczny - pod red. Łukasza Cichego, Michała Kobuszyńskiego i K. Nawrockiego (portal cyfrowy);
- strona rodzinna "Dzieje Rodziny Patriotycznej" - knawrocki.pl (wersja cyfrowa).

Linki:

https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/ ... -nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/marcin-nawrot/
https://zduny.wordpress.com/2015/09/30/ ... -nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/10/03/ ... -nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/jan-nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/05/01/michal-nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/ ... -nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/04/18/ ... -nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/05/27/edward-nawrocki/
https://zduny.wordpress.com/2015/06/22/feliks-nawrocki/
https://www.youtube.com/watch?v=7HeM7PRfwFU
http://www.glokalna.pl/rondo-majora-wla ... wrockiego/
http://wmeritum.pl/rodzina-o-patriotycznych-korzeniach
http://www.knawrocki.pl
https://www.youtube.com/watch?v=GQA74RVgdiI