Prędkość podróżowania - dystans i odległości wg różnych śrdoków transportu

5.02.2024 15:39

Dystans przebyty różnymi środkami transportu zmieniał się w zależności od warunków, obciążenia i używanych zwierząt lub sprzętów. Podane liczby należy więc zweryfikować w zależności od okoliczności.

Pieszo - 25-30 dziennie, ok 3-4 km/h - człowiek to jedyne stworzenie, które może iść dzień i noc.
Piechota wojskowa - do 45-50 km dziennie (odległości uznawane już jednak za forsowne)
Wysportowany piechur - zdarzają się wyzwania sportowe przejścia 100 km w ciągu 24 godzin. Jest to jednak praktycznie niemożliwe dla niewyćwiczonej osoby
Bolesław Chrobry - jadąc do Kijowa jechał 30 km dziennie
Bolesław Krzywousty - jadąc do Głogowa jechał 60 km dziennie
Władysław Jagiełło - podczas objazdu państwa przemierzał ok 40 km dziennie
Wojsko królewskie - nie więcej niż średnio 10 km dziennie (np. w 1649 Jan Kazimierz szedł z wojskami pod Zbaraża ok 400 km przeszło 2 miesiące, co daje trochę ponad 7 km dziennie)
Czambuły tatarskie ze zmiennymi końmi - nawet ponad 100 km dziennie
Wóz ciągniony przez woły - 25-30 km dziennie
Wóz ciągniony przez konie - 4-6 km na godzinę, 40-50 km dziennie
Karawana kupiecka Ibrahima ibn Jakuba - średnio 20 km dziennie
Tabor średniowieczny - 15 km dziennie, w razie potrzeby do 45
Koczownicy z bydłem - do ok 25 km dziennie
Konno - 30-40 dziennie. Forsownie do 50-60 km. Koń po 4 godzinach jazdy musi odpocząć przynajmniej 2-3 godziny. Jazda stępem - ok 6 km/h, kłus - ok 12 km/h. Nie można było kłusować bez przerwy i z reguły odcinek taki ustawiano na początku dnia w razie potrzeby. Przez parę minut koń może utrzymać tempo nawet 25 km/h. Wyjątkowi sprawni jeźdźcy pocztowi na dobrych wytrzymałych koniach bez obciążenia mogli forsownie przebyć ok 100 km.
Kawaleria II RP - ok 50 km dziennie (dobrą drogą przy ładnej pogodzie). Marsze powyżej 10 godzin uznawane były za forsowne. W ekstremalnych warunkach przemieszczano się do 100 km. Konie w takich oddziałach były specjalnie dobierane pod względem wytrzymałości.
Konie rozstawne - posłańcy pokonywali zazwyczaj ok 100 km dziennie. Trasy poselskie z Krakowa do Wilna należały w XVI wieku do najszybszych - średnio można się było spodziewać 150 km dziennie. Opisane są przypadki przesyłek (zmiana koni i jeźdźców) nawet powyżej 200 km. dziennie. Sir Roberta Careya w 1603 przemierzył trasę z Londynu do Edynburga w 3 dni (ok 200 km dziennie), ale potem 4 dni leżał nie mogąc się ruszać. Podobnie z Nowogrodu Wielkiego do Moskwy w XVI wieku zdarzały się trzydniowe przejazdy w ważnych sprawach (190 km dziennie). Na dłuższych trasach jednak taki wynik był nie do zrealizowania.
Dyliżans - 15-18 km na godzinę - ok 50-70 km dziennie.
Statki żaglowe - do ok 35 km/h (ok 20 węzłów), co przy wyjątkowo sprzyjającym wietrze mogło dać nawet 600 km
Okręty Wikingów - max 11 węzłów - max 300 km dziennie
Spław zboża czy drewna do ok 90 km dziennie (z biegiem szybkiego nurtu), Wisłą do Gdańska 55 km. dziennie - oprócz wici i barek ciągnionych przez pieszych, które były jeszcze wolniejsze z racji zakoli, mielizn itp.
Pociąg - w poł XIX w - średnio ok 40 km/h (razem z postojami), w 1900 średnio ok 60 km/h) - ale należy pamiętać, że załadowanie kotła razem z wodą wystarczało na max. 150 km. Nagrzanie nowej wody wymagało postoju przynajmniej godziny, a razem z rozgrzaniem kotła na początku - 3 godziny. Orient Express jechał z Paryża do Konstantynopola (2700 km) 4 dni.

Bibliografia

[1] Nadolski Andrzej, Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku
[2] Nadolski Andrzej, Polskie siły zbrojne w czasach Bolesława Chrobrego. Zarys strategii i taktyki
[3] Nadolski Andrzej, Broń i strój rycerstwa polskiego w Średniowieczu
[4] Nadolski Andrzej, Polska technika wojskowa do 1500 roku
[5] Nadolski Andrzej, Uzbrojenie w Polsce Średniowiecznej 1350-1450
[6] Mączak Antoni, Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII wieku
[7] Robak Z., Drogi czy bezdroża? Niektóre aspekty średniowiecznej komunikacji, w: „Alma Mater”, 2008 nr 99
[8] Robak Z., Urządzenia komunikacyjne i środki transportu lądowego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu (na tle ziem ościennych), (praca magisterska), Kraków 2006.
[9] Łopatecki K, Jednostki odległości i szybkość podróżowana w drugiej połowie XVI stulecia w świetle traktatu Blaisea de Vigenère