Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Truskawiec, pow. drohobycki
10.08.2010 21:32
Truskawiec - 360 m npm Truskawiec
Truskawiec, wś i zakład kąpielowy, pow, drohobycki, 8 kim, na płd. od Drohobycza 1 ] (sąd pow., si dr. żeL.-urz. poczt, i tel.). W porze kąpielowej urząd poczt, i tel. w miejscu. ' Na płn, leży Solec, na wsch. Staniła, na płd.* i wsch. Dobrohostów, na płd, Orów, na zach. : Tustanowice, na płu.-zach. Modrycz, W płd. stronie wsi, w lesie Siwków, powstaje pot. Słonica (praw, dopł. Tyśmienicy) i płynie ', środkiem obszaru na płn.»wsch. do Staniły, przyjmując w obrębie wsi od praw. brz. pot. Worotyszcze, a od lew. pot. Podkamienny. Wzdłuż granicy wsch, płynie pot. Wisznioa, podążający do Tyśmienicy. Wzdłuż granicy płd.-wscb, pot. Żołobny, dopł. Kłodnicy. Zabudowania wiejskie i zakład kąpielowy leżą w płn, stronie obszaru. Wznieś, sięga 830 mi na płn.-wsch,, 405 mi na płn.*zach. (Babina góra), 690 mi na płd. Znaczna część wsi, zwłaszcza na płd., lesista. Własn. wiek. (ks. Adama Sapiehy i spółki) ma łąk i ogr. 6, pastw. 17, lasu 3371 mr.; wł. ran. roli or. 563, łąk i ogr. 695, past. 283, lasu 11 mr. W r. 1880 było 211 dm., 1150 mk. w gminie, 20 dm., 20 mk. na obsz. dwór. (1059 gr.-kai, 53 rz.-kai, 58 izr.; 1042 Rusinów, 110 Polaków, 18 Niemców). 
Par. rz.-kat w Drohobyczu, gr.-kat w miejscu, dek. drohobycki. We wsi cerkiew drewniana p. w. św. Mikołaja i kaplica murowana dla gości kąpielowych. Jest też szkoła 2-klas. i kasa pożyczk. gm. z kapii 2063 złr. T. posiada liczne i rozmaite zdroje, jako to; bardzo silną surowicę, źródło słono-siarczane (zdrój Edwarda), słono-glauberskie (źródła: Maryi, Zofii i Bronisławy), szczawę alkaliozno-magnezyową, pospolicie nazywaną zdrojem naftowym, lubo ni smakiem ni zapachem nie przypomina nafty. Obfitość zdrojów leczniczych, przy wybornem położeniu i klimacie, sprzyjała utworzeniu tu zakładu kąpielowego. Według podania znane były i stosowane własności niektórych źródeł już pod koniec zeszłego wieku. Rozbiorem źródeł zajmował się już w r. 1801 dr. Ha-<pete, prof. historyi naturalnej we Lwowie ale rezultaty jego badań znane były tylko gronu kolegów. Dopiero w r. 1820 podźupek Hecker, urzędujący w sąsiednim Stebniku, poszukując w T. kruszców, natrafił w jednym ze szybów na wodę siarczaną, która już w o-wym czasie używaną była na kąpiele lecznicze przez chorych, mieszczących się po chatach włościańskich. Dopiero w r. 1827 dozwolił zarząd dóbr skarbowych dobudować do karczmy w T. 4 izdebki dla używania słono-siarczanych kąpieli, W r. 1831 wykonał analizę wód aptekarz Steller ale niedokładnie, Dopiero w r. 1835 zbadał je umiejętnie zasłużony chemik Torosiewicz. Od tego czasu zaczyna rozwijać się zakład zdrojowy. W r. 1836 wyjednał ówczesny miejscowy zarządca kameralny Józef Micewski pozwolenie na budowę łazienek o 8 numerach i wystawienie budynków dla gości, a jego przedsiębiorczości zawdzięcza T. swój zakład zdrojowy, który wkrótce pozyskał opiekę władz rządowych a zwłaszcza Agenora hr. Gołuchowskiego. T. szybko uporządkował się, wzrósł, a nawet zakwitnął. Nie tylko z Galicy i, ale i z dalszych okolic ściągali liczni goście. Zakład był własnością c. k. skarbu państwa do r. 1870, w którym nabyła go drogą kupna spółka żydowskich przemysłowców, której gospodarstwo smutne pozostawiło wspomnienia. Rządy spółki trwały Jat dziesięć. W r. 1880 nabyła zakład spółka obywatelska, z ks. Adamem Sapichą na czele, z zamiarem podniesienia upadającego zdrojowiska i zapewnienia mu pomyślnego rozwoju. Znacznym nakładem wystawiono nowe łazienki i otwarto je i dnia 1 lipca 1882 r., zniesiono wiele budynków nieodpowiednich wymogom sanitarnym, usunięto oszpecające zakład przybudowania, zaopatrzono pokoje gościnne w należyte u-meblowanie, założono nowe promenady i plan-tacye. Gmach kąpielowy mieści na parterze 50 izb łaziennych dla kąpieli słono-siaroza-nych. Woda ogrzewa się w wannach. W o-sobnym budynku mieści się 9 izb dla kąpieli borowinowych, słono i siar czarno -namuło-wych. Każda z nich posiada drugą wannę do czystej wody i natrysk ciepły. Kąpiele borowinowe bywają sporządzane w ko-Itłach za pomocą pary. Wodę mineralną, i j. siarczaną, do kąpieli, dobywa ze studni o 1 kim. odległej machina parowa, skąd wodociągami przychodzi do 3 wielkich zbiorników, które zasilają 4 szczelnie zamknięte, połączone ze sobą kotły. Same nowe łazienki mogąwydać dziennie 500 do 600 kąpieli. Na piętrze gmachu łaziennego znajduje się 20 obszernych pokoi gościnnych, z wygodnem urządzeniem. W zakładzie jest także wzie-walnia, dla oddychania powietrzem, nasyco-nem parą słoną lub też wyciągiem z igliwia. Nowy rozbiór chemiczny zdrojów wykonał prof. Radziszewski i Pawłowski ze Lwowa (zob. Sprawozdanie lekarza zdrojowego za rok 1886), Wskazania do użycia wód truska-wieckich stanowią: choroby przewodu pokarmowego, chorobliwa otyłość z jej skutkami, usposobienie kamieniowe, zołzy w różnych formach i stopniach, niemniej krzywica, gościec stawowy i mięśniowy, przewlekłe choroby kobiece, choroby skóry, szczególnie wyprysk, świerzbiączka, łuszczyca i często powtarzające się przewlekłe róże, różne choroby układu nerwowego. T. i źródła truska-wieckie opisywało wielu lekarzy. Do najdawniejszych prac tego rodzaju należą: po ła- cinie napisana rozprawa dyssertacyjna dra Franciszka Turka i po niemiecku napisana rozprawa dra Michała Kocha („Die Minę ralquellen zu Iruskawiec", Inaugurale-Dis sertation, Wien, 1842). Roczne sprawozda nia ogłaszali doktorowie: Franciszek Turek (od r, 1840 do 1853 w „Dodatku do Gazety lwowskiej"), Skałkowski, Trompeter, Geist lener, Rieger, Rosner, Piech. W r. 1886 podał obszerniejszą wiadomość o zakładzie dr Michał Zieleniewski w „Gazecie lwowskiej" p. t. „Nasze wody mineralne i zakłady zdrojowo-kąpielowe". Piękny artykuł o T., jego znaczeniu lekarskiem i bogactwaoh mineralnych pomieścił dr Franciszek Chłapowski w „Kłosach" (Nr. 1002, z r. 1884), gdzie też dołączono 5 drzeworytów, przedstawiających widoki. Oprócz skweru przed gmachem łazienkowym, alei do zdroju nafty, Maryi i parku przy ostatnim, wśród którego wznosi się krzyż na pamiątkę 200-letniej rocznicy odsieczy wiedeńskiej, posiada T. w poblizkich okolicach wiele miejscowości do przechadzek i wycieczek: glorietę na wzgórzu, zkąd rozległy widok na zakład i pierwszy dział Karpat, las pod Horodyszczem, Zacisze, do zdroju Zofii, na Lipki, gdzie mieszczą się kopalnie cynku i galmanu i machina parowa, dostarczająca wody siar czanej do łazienek, Pomiarki z kopalniami nafty i wosku ziemnego, naleźącemi do spółki truskawieckiej. Dalsze wycieczki można urządzać: do Drohobycza (godna widzenia piękna fara z czasów Władysława Jagiełły i starożytnej struktury drewniane cerkwie koło miasta); do Wolanki i Borysławia (słynnych z kopalni nafty i wosku ziemnego); do Urycza (skały); do Bubniszcza i Polanicy (bołdy); do Rozkurcza (piękna grupa skał z komnatami); na Paraszkę (jedna z najwyż szych gór w tej okolicy).
[SGKP]
Dworzec w samym zakładzie. Hotel zakładowy, w sezonie dwie restauracye i cukiernia, dwa pensjonaty, kilkadziesiąt willi o 1000 pokojach do wynajęcia. Największe i najelegantsze wille: "Grażyna" (Kutschowej), pod Matką Boską (dr. Pelczara), "Świtezianka" (dr. Praschila), Janina (Białkowskiej), "Saryusz" (Rozwadowskiej).
Zakład kąpielowy posiada 8 źródeł mineralnych, z nich najpopularniejsza "Naftusia", których wody są skuteczne w chorobach serca, żołądka i nerek, oraz łazienki mineralne. W sezonie 6 lekarzy. Taksa 12 K.
Dobra orkiestra zakładowa - częste zabawy, koncerty, festyny. Frekwencya 6000 osób, w połowie Żydów. Bardzo rojno jest w Truskawcu na deptaku w niedzielę po południu, gdy przyjedzie tu mnóstwo osób z sąsiedniego Borysławia, Drohobycza i Tustanowic. Dokładniejsze szczegóły w prospektach ilustrowanych, który wysyła zarząd zakładu.
Okolica pagórkowata - góry dopiero w dość znacznej (6 km) odległości w stronie południowej; lasów mało. Przechadzki na wzgórze Worotyszcze 30 min. z mleczarnią, skąd piękny widok, do źródła Zofii (3 km) i do lasu Lipki (4 km).
Truskawiec, wś i zakład kąpielowy, pow, drohobycki, 8 kim, na płd. od Drohobycza 1 ] (sąd pow., si dr. żeL.-urz. poczt, i tel.). W porze kąpielowej urząd poczt, i tel. w miejscu. ' Na płn, leży Solec, na wsch. Staniła, na płd.* i wsch. Dobrohostów, na płd, Orów, na zach. : Tustanowice, na płu.-zach. Modrycz, W płd. stronie wsi, w lesie Siwków, powstaje pot. Słonica (praw, dopł. Tyśmienicy) i płynie ', środkiem obszaru na płn.»wsch. do Staniły, przyjmując w obrębie wsi od praw. brz. pot. Worotyszcze, a od lew. pot. Podkamienny. Wzdłuż granicy wsch, płynie pot. Wisznioa, podążający do Tyśmienicy. Wzdłuż granicy płd.-wscb, pot. Żołobny, dopł. Kłodnicy. Zabudowania wiejskie i zakład kąpielowy leżą w płn, stronie obszaru. Wznieś, sięga 830 mi na płn.-wsch,, 405 mi na płn.*zach. (Babina góra), 690 mi na płd. Znaczna część wsi, zwłaszcza na płd., lesista. Własn. wiek. (ks. Adama Sapiehy i spółki) ma łąk i ogr. 6, pastw. 17, lasu 3371 mr.; wł. ran. roli or. 563, łąk i ogr. 695, past. 283, lasu 11 mr. W r. 1880 było 211 dm., 1150 mk. w gminie, 20 dm., 20 mk. na obsz. dwór. (1059 gr.-kai, 53 rz.-kai, 58 izr.; 1042 Rusinów, 110 Polaków, 18 Niemców). Par. rz.-kat w Drohobyczu, gr.-kat w miejscu, dek. drohobycki. We wsi cerkiew drewniana p. w. św. Mikołaja i kaplica murowana dla gości kąpielowych. Jest też szkoła 2-klas. i kasa pożyczk. gm. z kapii 2063 złr. T. posiada liczne i rozmaite zdroje, jako to; bardzo silną surowicę, źródło słono-siarczane (zdrój Edwarda), słono-glauberskie (źródła: Maryi, Zofii i Bronisławy), szczawę alkaliozno-magnezyową, pospolicie nazywaną zdrojem naftowym, lubo ni smakiem ni zapachem nie przypomina nafty. Obfitość zdrojów leczniczych, przy wybornem położeniu i klimacie, sprzyjała utworzeniu tu zakładu kąpielowego. Według podania znane były i stosowane własności niektórych źródeł już pod koniec zeszłego wieku. Rozbiorem źródeł zajmował się już w r. 1801 dr. Ha-<pete, prof. historyi naturalnej we Lwowie ale rezultaty jego badań znane były tylko gronu kolegów. Dopiero w r. 1820 podźupek Hecker, urzędujący w sąsiednim Stebniku, poszukując w T. kruszców, natrafił w jednym ze szybów na wodę siarczaną, która już w o-wym czasie używaną była na kąpiele lecznicze przez chorych, mieszczących się po chatach włościańskich. Dopiero w r. 1827 dozwolił zarząd dóbr skarbowych dobudować do karczmy w T. 4 izdebki dla używania słono-siarczanych kąpieli, W r. 1831 wykonał analizę wód aptekarz Steller ale niedokładnie, Dopiero w r. 1835 zbadał je umiejętnie zasłużony chemik Torosiewicz. Od tego czasu zaczyna rozwijać się zakład zdrojowy. W r. 1836 wyjednał ówczesny miejscowy zarządca kameralny Józef Micewski pozwolenie na budowę łazienek o 8 numerach i wystawienie budynków dla gości, a jego przedsiębiorczości zawdzięcza T. swój zakład zdrojowy, który wkrótce pozyskał opiekę władz rządowych a zwłaszcza Agenora hr. Gołuchowskiego. T. szybko uporządkował się, wzrósł, a nawet zakwitnął. Nie tylko z Galicy i, ale i z dalszych okolic ściągali liczni goście. Zakład był własnością c. k. skarbu państwa do r. 1870, w którym nabyła go drogą kupna spółka żydowskich przemysłowców, której gospodarstwo smutne pozostawiło wspomnienia. Rządy spółki trwały Jat dziesięć. W r. 1880 nabyła zakład spółka obywatelska, z ks. Adamem Sapichą na czele, z zamiarem podniesienia upadającego zdrojowiska i zapewnienia mu pomyślnego rozwoju. Znacznym nakładem wystawiono nowe łazienki i otwarto je i dnia 1 lipca 1882 r., zniesiono wiele budynków nieodpowiednich wymogom sanitarnym, usunięto oszpecające zakład przybudowania, zaopatrzono pokoje gościnne w należyte u-meblowanie, założono nowe promenady i plan-tacye. Gmach kąpielowy mieści na parterze 50 izb łaziennych dla kąpieli słono-siaroza-nych. Woda ogrzewa się w wannach. W o-sobnym budynku mieści się 9 izb dla kąpieli borowinowych, słono i siar czarno -namuło-wych. Każda z nich posiada drugą wannę do czystej wody i natrysk ciepły. Kąpiele borowinowe bywają sporządzane w ko-Itłach za pomocą pary. Wodę mineralną, i j. siarczaną, do kąpieli, dobywa ze studni o 1 kim. odległej machina parowa, skąd wodociągami przychodzi do 3 wielkich zbiorników, które zasilają 4 szczelnie zamknięte, połączone ze sobą kotły. Same nowe łazienki mogąwydać dziennie 500 do 600 kąpieli. Na piętrze gmachu łaziennego znajduje się 20 obszernych pokoi gościnnych, z wygodnem urządzeniem. W zakładzie jest także wzie-walnia, dla oddychania powietrzem, nasyco-nem parą słoną lub też wyciągiem z igliwia. Nowy rozbiór chemiczny zdrojów wykonał prof. Radziszewski i Pawłowski ze Lwowa (zob. Sprawozdanie lekarza zdrojowego za rok 1886), Wskazania do użycia wód truska-wieckich stanowią: choroby przewodu pokarmowego, chorobliwa otyłość z jej skutkami, usposobienie kamieniowe, zołzy w różnych formach i stopniach, niemniej krzywica, gościec stawowy i mięśniowy, przewlekłe choroby kobiece, choroby skóry, szczególnie wyprysk, świerzbiączka, łuszczyca i często powtarzające się przewlekłe róże, różne choroby układu nerwowego. T. i źródła truska-wieckie opisywało wielu lekarzy. Do najdawniejszych prac tego rodzaju należą: po ła- cinie napisana rozprawa dyssertacyjna dra Franciszka Turka i po niemiecku napisana rozprawa dra Michała Kocha („Die Minę ralquellen zu Iruskawiec", Inaugurale-Dis sertation, Wien, 1842). Roczne sprawozda nia ogłaszali doktorowie: Franciszek Turek (od r, 1840 do 1853 w „Dodatku do Gazety lwowskiej"), Skałkowski, Trompeter, Geist lener, Rieger, Rosner, Piech. W r. 1886 podał obszerniejszą wiadomość o zakładzie dr Michał Zieleniewski w „Gazecie lwowskiej" p. t. „Nasze wody mineralne i zakłady zdrojowo-kąpielowe". Piękny artykuł o T., jego znaczeniu lekarskiem i bogactwaoh mineralnych pomieścił dr Franciszek Chłapowski w „Kłosach" (Nr. 1002, z r. 1884), gdzie też dołączono 5 drzeworytów, przedstawiających widoki. Oprócz skweru przed gmachem łazienkowym, alei do zdroju nafty, Maryi i parku przy ostatnim, wśród którego wznosi się krzyż na pamiątkę 200-letniej rocznicy odsieczy wiedeńskiej, posiada T. w poblizkich okolicach wiele miejscowości do przechadzek i wycieczek: glorietę na wzgórzu, zkąd rozległy widok na zakład i pierwszy dział Karpat, las pod Horodyszczem, Zacisze, do zdroju Zofii, na Lipki, gdzie mieszczą się kopalnie cynku i galmanu i machina parowa, dostarczająca wody siar czanej do łazienek, Pomiarki z kopalniami nafty i wosku ziemnego, naleźącemi do spółki truskawieckiej. Dalsze wycieczki można urządzać: do Drohobycza (godna widzenia piękna fara z czasów Władysława Jagiełły i starożytnej struktury drewniane cerkwie koło miasta); do Wolanki i Borysławia (słynnych z kopalni nafty i wosku ziemnego); do Urycza (skały); do Bubniszcza i Polanicy (bołdy); do Rozkurcza (piękna grupa skał z komnatami); na Paraszkę (jedna z najwyż szych gór w tej okolicy).[SGKP]
Dworzec w samym zakładzie. Hotel zakładowy, w sezonie dwie restauracye i cukiernia, dwa pensjonaty, kilkadziesiąt willi o 1000 pokojach do wynajęcia. Największe i najelegantsze wille: "Grażyna" (Kutschowej), pod Matką Boską (dr. Pelczara), "Świtezianka" (dr. Praschila), Janina (Białkowskiej), "Saryusz" (Rozwadowskiej).Zakład kąpielowy posiada 8 źródeł mineralnych, z nich najpopularniejsza "Naftusia", których wody są skuteczne w chorobach serca, żołądka i nerek, oraz łazienki mineralne. W sezonie 6 lekarzy. Taksa 12 K.
Dobra orkiestra zakładowa - częste zabawy, koncerty, festyny. Frekwencya 6000 osób, w połowie Żydów. Bardzo rojno jest w Truskawcu na deptaku w niedzielę po południu, gdy przyjedzie tu mnóstwo osób z sąsiedniego Borysławia, Drohobycza i Tustanowic. Dokładniejsze szczegóły w prospektach ilustrowanych, który wysyła zarząd zakładu.
Okolica pagórkowata - góry dopiero w dość znacznej (6 km) odległości w stronie południowej; lasów mało. Przechadzki na wzgórze Worotyszcze 30 min. z mleczarnią, skąd piękny widok, do źródła Zofii (3 km) i do lasu Lipki (4 km).
Bibliografia
SGKP; Orł.