Horodziec, pow. łucki

Horodziec, mko w pow. łuckim. par. Beraźnica nad brzegami Horynia. Z pałacem, ogrodem i pięknym niegdyś zbiorem ksiąg, medali, malowideł, należącym do Urbanowskiego. Dwie sale mozaikowe (stucco łucido) z pięknemi gzemsami w arabeski i akantowe liście. Ogród opuszczony lecz oparkaniony i rowami okopany. Rzeczywistym twórcą zbiorów, obrazów, broni, oraz numizmatyki, był Urbanowski Krzysztof, który je najpierw umieścił w Rachnach Lasowych na Podolu, a testamentem zapisał bratu Antoniemu, oraz wnukom swoim. Z tychże Edward Skarżyński ofiarował Antoniemu wybór stu obrazów, szafy, numizmaty oraz najlepsze dzieła z biblioteki pozostałej po Krzysztofie. Tym sposobem drogocenne te pamiątki dostały się do Horodca i tam przez Antoniego pomnożone i dopełnione zostały szczególnie co do książek. Numizmatyka, którą Krzysztof nabył w Niemirowie po Wincentym Potockim, znajduje się obecnie w Dreźnie u matki dzisiejszego właściciela, która z prawdziwem zamiłowaniem oddaje się kompletowaniu tego znakomitego zbioru. Zresztą zbiór ten był tylko chwilowo w Horodcu od roku 1818 do 1852. Galery a obrazów uległa uszkodzeniu i częściowemu rozproszeniu jeszcze w Rachnach. Między temi pamiętny jest Guido Reni, może jeden z najpiękniejszych. Co pozostało z obrazów w Horodcu ze zbiorów Krzysztofa,znajduje się w zachowaniu u dzisiejszego właściciela, a w części u jego matki w Dreźnie. Biblioteka horodecka bardzo jest piękna; zawiera w sobie ciekawe manuskrypta, kilka późnych Aidów, Eizewirów, a rzeczywistem jej bogactwem są książki historyczne polskie i łacińskie, atatuta praw (między innemi Statut Łaskiego z 1506 roku), księgi kościelne, kazania najznakomitszych kaznodziejów polskich i rzadki zbiór bibłij, jak np. Seklucyana z 1556 r., Wujka z 1599 rM i wiele innych rzeczy. Dzisiejszy właściciel ją całkowicie przeniósł do Zahiniec, znacznie powiększył i zbogacił, dołączając własny księgozbiór, oraz resztki biblioteki z Rachnów i dobudował naumyślnie do swego domu w Zahińcach osobne skrzydło z obszerną salą, dla lepszego jej pomieszczenia. Zawiera dziś około 20000 tomów.
[SGKP]