deli junacy

Formacja turecka fanatycznie wyszkolonych wojowników - lekkiej jazdy, istniejąca od XIII do XVIII wieku. Byli to ludzie, szkoleni od dziecka w zamkniętych koszarach, przez długi czas istnienia formacji rekrutujący się z porwanych dzieci chrześcijańskich. W późniejszych czasach jako elitarna formacja turecka straciła na znaczeniu z powodu roszczenia sobie zbyt dużych wpływów, a także z przestarzałej formy walki indywidualnej. Stanowili głównie przyboczną gwardię sułtana, lub wyższych dostojników. Służba kończyła się z chwilą osiągnięcia 45 lat życia.

Nazwa pochodzi od określenia "deli" - szaleni (Właściwie słowo deli jest liczbą pojedynczą, a prawidłowo powinno się mówić deliler junacy, jednak taka nazwa utarła się w Polsce). Celem i zaszczytem deli junaka było szukanie najtrudniejszych miejsc na polu walki i udanie się tam. Miało to duże znaczenie w czasie gdy bitwy nie rozgrywały się jeszcze poprzez ruchy formacji wojskowych lecz przez masowe indywidualne starcia. Gdy strategia wojskowa nabrała znaczenia poprzez działanie całych oddziałów na polu bitwy, rola deli junaków zaczęła się zmniejszać, a czasem nawet przeszkadzać. Nie mniej to oni przyczynili się do wielu zwycięstw tureckich - np. pod Warną w 1444. Ponosili jednak klęski w starciach z husarią - jak np. w 1572 nad Prutem gdy zaatakowane zostały polskie wojska wycofujące się z Mołdawii.

Charakterystycznym strojem deli junaków były pióra, które symbolizowały zabitych wrogów lub inne wybitne czyny. Nosili je oni w formie skrzydeł dopinanych do ramion, czapek, lub w podbiciu wierzchnich krótkich narzutek ze skór dzikich zwierząt (zob. delia). Pióra pojawiały się także na tarczach. W uzbrojeniu posiadali szablę, buzdygan, krótką kopię, sztylet - później także pistolet lub muszkiet.

[g]