rządca

Administrator dóbr, rządca, czasem też ekonom. Na ogół termin ten używano w odniesieniu do zarządców niewielkich majątków ziemskich lub też zarządców parafii. Administratorem zwano zazwyczaj osobę zarządzającą większymi dobrami. Zarządca nie był właścicielem, choć niekiedy biedniejsza szlachta sama sprawowała tę funkcję.

Rządca sprawował ogólny nadzór nad wszystkimi pracami polowymi i w obrębie zabudowań dworskich. Planował zasiewy, sprawdzał wykonywanie prac rolnych w folwarkach. Rządca "powinien być pierwszy na nogach i ostatni w pokoju". Administratorzy mieli do pomocy zespół niższych oficjalistów - ekonomów, karbowych, pisarzy itd.. W czasie prac polowych zatrudniano dodatkowo parobków sezonowych, miesięcznych lub dziennych, i to zarówno dorosłych jak i dzieci (np. do pasania gęsi, czy wiązania snopków). Zatrudniano też praktykantów (adeptów różnej wiedzy), którzy wspierali rządców we wprowadzaniu unowocześnień

Z reguły rządca, administrator, miał do dyspozycji swój własny dwór niedaleko okazalszej siedziby właściciela terenów, którymi zarządzał. Mógł też korzystać z niektórych urządzeń - np. powozów do celów prywatnych, rodzina miała pokrywane koszty leczenia. Rządca miał też pensję i dodatki. Rodziny te często zmieniały miejsce pracy, a więc też i życia, stąd ogromna trudność w uchwyceniu ich losów. Przeważająca większość rządców do połowy XIX wieku pochodziła ze zubożałej szlachty. Później powoli bywali też zatrudniani wykształceni chłopi. Wielu rządców na terenach Galicji pochodziło spośród osadników niemieckich.

W ros. ks. metrykalnych: Управляющий именіемъ (nazwa dóbr) lub Приказчикъ

[w]
* Baza Oficjalistów dóbr prywatnych w Genealogii Polaków
* 26873|Więcej o rządcach na Forum

[g]